Historia i Sztuka w Pałacu Królewskim 

1000 lat Wrocławia

,,Historia jest powieścią, która się zdarzyła." Jeżeli nie znasz historii, to tak, jak byś urodził się wczoraj. Mając na uwadze te złote i prawdziwe myśli, pomimo tego, że mamy już za sobą kawałek przeżytej historii wciąż jesteśmy ciekawi i całą grupą Towarzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżoniowskiej wybraliśmy się do Wrocławia do Pałacu Królewskiego, żeby poznać dokładniej historię stolicy Dolnego Śląska. Po 25 salach wystawowych Pałacu oprowadziły nas panie edukatorki, które doskonale znają tą historię nie tylko z racji wykonywanego zawodu ale również z pasji. 

Ekspozycję otwiera 12-metrowy ekspresyjny obraz "Cudowne odnalezienie głowy św. Jana Chrzciciela'' wykonany przez wybitnego polskiego artystę Franciszka Starowieyskiego. Monumentalne płótno przedstawia zmysłowe kłębowisko odrealnionych nagich ciał ludzkich, jest refleksją nad kruchością mijającego życia. W kolejnej sali mogliśmy poznać kulturę Wrocławia od momentu włączenia Śląska w skład państwa Mieszka I do końca panowania piastów. Przywołują one m.in. sylwetkę księcia Bolesława Krzywoustego obrońcy kraju. Ze szczególną uwagą potraktowano tu okres panowania Henryków, zakończony gwałtownie śmiercią Henryka Pobożnego w bitwie z Tatarami pod Legnicą (1241r).

Wśród przedstawień portretowych widzimy wizerunki książąt wrocławskich wyniesionych na ołtarze księżnych św. Jadwigi Śląskiej - żony Henryka Brodatego i bł. Anny Czeskiej - żony Henryka Pobożnego. W gablotach zgromadzono zabytki archeologiczne wczesnośredniowiecznego grodu na Ostrowiu Tumskim. Są to fragmenty ubiorów, przedmioty osobiste oraz militaria. Na uwagę zasługuje figura lwa portalowego pochodząca z opactwa benedyktynów na Ołbinie i macewa będąca świadectwem obecności ludności żydowskiej. 

Sala nr 3 poświęcona jest okresowi panowania czeskich Luksemburgów. Znajdują się w niej zabytki obrazujące legendy, jakie funkcjonowały w środowisku mieszczan wrocławskich, oraz przedmioty sakralne związane z religią chrześcijańską. Prezentowane są w formie obrazów np: opowieść o Dzwonie Grzesznika czy o spadającym hełmie z wieży kościoła św. Elżbiety. W gablocie znajduje się dokument lokacyjny z 1261r. jako najważniejszy akt historii Wrocławia. Zwracają uwagę również dwie figury z piaskowca z Kaplicy Ogrójcowej rodu Uthmannów przedstawiające Dawida i Goliata.

Sala nr 5 poświęcona jest Reformacji - twórcom i zwolennikom nauk dr. Marcina Lutra. Dzięki zgromadzonym eksponatom przybliżono widzom idee Reformacji. Obrazom Granachów i podobiznom Lutra i Melanchtona towarzyszą pamiątki z kościołów luterańskich.

Sala nr 6 poświęcona jest wrocławskiemu humanizmowi, jego wybitnym przedstawicielom i ich dziełom. Treść tej prezentacji wypełniają prywatne kolekcje dzieł sztuki, pokazują fascynację kulturą i sztuką Włoch.

Sala nr 7 przestawia drugą połowę XVII wieku i odradzający się katolicyzm. Ta odnowa była możliwa m.in. dzięki wsparciu, jakie uzyskał kościół ze strony cesarzy z dynastii Habsburgów, którzy jako królowie Czech byli także władcami Wrocławia. Widzimy tu prezentację portretów nowożytnych biskupów wrocławskich i wyższe duchowieństwo jako najznamienitszych obywateli dawnego Wrocławia.

Sala nr 8 to wiek XVIII reforma reguł zakonnych, wzrost dyscypliny i poziomu edukacji zakonników. To zakony stały się najbardziej prężnymi ośrodkami życia religijnego, wiedzy i kultury stolicy Śląska. Treść ekspozycji wypełnia prezentacja zgromadzeń zakonników takich jak krzyżowcy, norbertanie, kanonicy regularni i bonifratrzy.

Sala nr 10 to nowa era w historii Wrocławia wraz z objęciem rządów przez Fryderyka II. W gablotach poświęconych trzem wojnom śląskim prezentowane są m.in medale Georga Wilhelma Kittela, medal dotyczący krwawej bitwy po Małujowicami , medal z herbem i panoramą nadodrzańskiego grodu. W niewielkich formach rzeźbiarskich upamiętniono kontrofensywę wojsk Marii Teresy zakończoną zdobyciem Pragi(1745).. Kolejne medale ilustrują zwycięstwo wojsk pruskich pod Lowosicami. Serię medali kończy medal upamiętniający zawarcie pokoju w Hubertsburgu. W gablocie znajduje się ponadto niezwykła pamiątka a mianowicie tabakiera przyznawana zasłużonym żołnierzom ozdobiona scenami z bitwy pod Sarbinowem.

Sala 11 to rokokowy salon Fryderyka II Wielkiego z rodu Hohenzollernów który po zakończeniu drugiej wojny śląskiej zakupił pałac na potrzeby królewskiej rezydencji. Pałac rozbudował Johann Boumann Starszy, wnętrza zgodnie ze swoim upodobaniem ozdobił malarstwem francuskim. Widzimy tu młodzieńczy portret Fryderyka II, portret pruskiego gubernatora Wrocławia oraz jego małżonki Beaty Abigail .Przy drzwiach portret barona Friedricha Wilhelma von Seydlicha w mundurze kirasjerów a na kominku model pomnika Fryderyka II.

Sala 12 to czas gdy następcą Fryderyka II został Fryderyk Wilhelm II. Jego wyobraźnia doprowadziła do przebudowy i urządzenia reprezentacyjnego wnętrza na bardziej kameralny zielony pokój, umeblowany w klasycznym angielskim neogotyku. Dziś zdobią go dwa bliźniacze lustra, berlińska sekretera z zegarem a nad marmurowym kominkiem wisi portret Christiny Louisy Pauli von Plazmann z dzieckiem oraz portret Marii Leszczyńskiej żony króla Francji Ludwika XV.

Sala 13 to salon czerwony Fryderyka Wilhelma II. Charakteryzował go prosty wystrój ograniczający się do drewnianych boazerii, tekstylnych obić i wykonanego w Berlinie kryształowego żyrandola. Na ścianie zachodniej znajduje się mahoniowe lustro a w narożniku komplet biedermeierowskich mebli. Wnętrze zdobi również cylindryczny pałacowy piec. 

Sala 16 to wiek XIX i okres burzliwych przemian .Rozpoczęły się one w czasie kampanii napoleońskiej na Śląsku. W wyniku kapitulacji podpisanej w 1807 r. miasto zajęły wojska francuskie. W wyniku edyktu z dnia 30 października 1810 r .jedenaście budowli o charakterze sakralnym przeznaczono na cele publiczne. Kolejny etap w życiu miasta rozpoczął się w latach 40 XIX w. Miejscowe mieszczaństwo zaczęło domagać się praw politycznych co doprowadziło do wybuchu rewolucji zwanej Wiosną Ludów. Wrocław staje się widownią demonstracji i rozruchów. Efektem walk w całych Niemczech zostaje wprowadzona konstytucja gwarantująca mieszczaństwu prawa polityczne. Powołani zostali nadburmistrzowie a miasto przekształciło się w nowoczesną aglomerację .

Sala 17 poświęcona jest elitom i ich rezydencjom . Fryderyk II zamówił dla swojej siedziby w 1768r. serwis porcelanowy, który prezentowany jest w wielkiej gablocie. Składa się z 36 elementów zdobionych wzorami kwiatowymi oraz niebieską mozaiką ze złoceniami. Obok porcelany możemy podziwiać rokokowe krzesło pochodzące z tzw. skrzydła fryderycjańskiego. Ekspozycję dopełniają portrety sławnych wrocławskich rodów. 

Sala 18 tu usłyszeliśmy historię Karla von Holtei autora sztuki "Stary Wódz" , w której wybrzmiały słowa Tadeusza Kościuszki "Tylko wolnym sercom Bóg daje wolność" Holteia był przyjacielem Adama Mickiewicza , Antoniego Odyńca ,skrzypka Karola Lipińskiego. Pamiątką po Holteii jest jego ulubiona sekretera przy której napisał większość powieści.

Sala 19 to zbiór fotografii pochodzących z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu a dawny sprzęt fotograficzny z kolekcji Zenona Harasyma. Fotografie skupiają się na dwóch tematach : portrecie i pejzażu miejskim. Są tu przedstawiciele świata kultury i arystokracji ale można też zobaczyć portret legendarnej przekupki Amalie Renner.

Sala 20 zbliżamy się do naszych czasów rok 1925-29 wrocławskie zakłady Linke-Hofmann-Werke wyprodukowały 232 szt. tramwajów dwukierunkowych dla spółki Miejskie Tramwaje. Inżynierowie sięgnęli po doświadczenia amerykańskich konstruktorów i stworzyli niezwykle nowoczesny i wygodny pojazd. Przez około 50 lat takie tramwaje stały się nieodłącznym elementem miejskiego krajobrazu. 

Sala 21 okres I wojny Światowej we Wrocławiu został ukazany poprzez pryzmat wybranych charakterystycznych dla lat 1914-1918 zjawisk ilustrowanych reprodukcjami wielkoformatowymi. Uzupełnia je oryginalny karabin Mauser M98 będący podstawowym typem broni i tornister wojskowy.

Sala 22 prezentowany w tej sali zbiór dotyczy okresu nazizmu oraz II wony światowej. Atmosferę fanatyzmu zwolenników Adolfa Hitlera i jednocześnie ogrom cierpień ofiar. Obiekty dokumentujące te czasy dzielą się na dwie strony: niemiecką i sowiecką. Możemy tu zobaczyć kurtkę i czapkę kapitana niemieckiej piechoty ,oraz sowiecki mundur weterana walk o Wrocław Aleksandra Nikołajewicza Gawrylenki .

Sala 23 poświęcona jest przejęciu Wrocławia przez administrację polską. Prezentowane są tu zagadnienia przesiedleńców na tzw. Ziemie Odzyskane. Wystawa przypomina również działalność Służby Bezpieczeństwa oraz zjednoczenie organizacji lewicowych i powstanie PZPR pozostającej w ścisłych kontaktach z KPZR. Pomimo istnienia organizacji niepodległościowych nastąpiło całkowite rozbicie opozycji i rozpoczęła się we Wrocławiu mroczna era stalinizmu. Widzimy serwisy zdjęciowe, ulotki, obwieszczenia i plakaty.

Sala 24 w tej sali prezentowany jest okres PRLu po 1956 r. Czasy walki o niepodległość w latach 80 XX w., oraz czas przemian po "okrągłym stole" w 1989r. Pierwsze przejawy oporu okazali studenci w trakcie tzw. Wydarzeń Marcowych. W latach 80-tych Wrocław staje się ośrodkiem protestów Sierpnia 80 na Dolnym Śląsku. Od tego momentu jest jednym z najważniejszych w kraju bastionem opozycji demokratycznej.

Sala 25 ostatnia sala poświęcona jest historii powojennego wrocławskiego życia teatralnego. W Cafe Melpomena zgromadzone są kostiumy i rekwizyty, plakaty i projekty scenograficzne. Wrocław stał się najważniejszym miastem teatralnym na mapie europy. W styczniu 1970 r. wybitny krytyk Konstanty Puzyna pisał : "Te dwa miasta Wrocław i Kraków mają najlepszy teatr. Wśród eksponatów mogliśmy zobaczyć noblowską suknię Olgi Tokarczuk z granatowego weluru, szyfonu i koronki.

Słowne i obrazowe przedstawianie historii działa na wyobraźnię i pozostaje na dłużej w pamięci. Udało nam się przebrnąć przez 1000 lat historii Wrocławia wędrując po salach muzealnych Pałacu Królewskiego.

Irena Kowal

Powrót do Wydarzenia 2024