Strzegom – Granitowe serce Polski
25 sierpnia 2024r. wybraliśmy się na wycieczkę do Strzegomia, którego początki sięgają wczesnego średniowiecza. Już około X wieku istniała tu osada i gród. Prawa miejskie uzyskało miasto w 1242 z rąk księżnej Anny (żony Henryka Pobożnego). Pod koniec XIII wieku z polecenia Bolka I rozpoczęto budowę murów miejskich. W Strzegomiu istniał wówczas zamek książęcy. Miasto otrzymało również przywilej bicia własnej monety. Dziś Strzegom znany jest jako wielki ośrodek kamieniarski z kopalniami granitu strzegomskiego i bazaltu. Często strzegomski granit wykorzystywany był w Polsce i w Europie, np. przy budowie pomnika Bohaterów Westerplatte w Gdańsku, pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach, pomnika na polach Grunwaldu czy Pałacu Sprawiedliwości w Hadze.
Przewodnik Krzysztof Bartnicki ubrany w strój zakonnika Joannitów oprowadził nas po zakamarkach tego pięknego, choć okaleczonego wojną dolnośląskiego miasta. Podczas II wojny światowej zniszczeniu uległo 60 % zabudowy miasta.
Spacer rozpoczęliśmy od ul. Kamiennej, gdzie w zachodniej części parku zachowały się fragmenty XIII-wiecznych murów obronnych z Bramą Dziobową (Ptasią). Następnie mogliśmy podziwiać Strzegomski kościół pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła, który jest jednym z największych osiągnięć śląskiego gotyku. Wybitne walory architektoniczne i rzeźbiarskie świątyni, jej jednolitość przestrzenna utrzymana mimo trwających półtora wieku prac budowlanych oraz imponujące rozmiary (wysokość budowli - 34,2 m, długość nawy środkowej - 76 m) pozwalają uznać w niej dzieło o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego zarówno Dolnego Śląska, jak i całego kraju. Kościół w Strzegomiu jest jednym z około 30 obiektów sakralnych, zbudowanych na Śląsku przez zakon joannitów i stanowi świadectwo jego wpływu na kształtowanie się kultury tego regionu w okresie średniowiecza. To wybitny przykład ustalonego w XIV w. w miastach śląskich zwyczaju wznoszenia świątyń gotyckich w typie bazyliki - tzw. szkoła śląska. Zobaczyliśmy równie piękny kościół rzymskokatolicki pw. Zbawiciela Świata i Matki Bożej Szkaplerznej, który jest częścią zespołu klasztornego karmelitów.
Rynek w Strzegomiu jest dużym placem o wymiarach ponad 130 metrów na około 100 metrów i spacer po jego zakamarkach był bardzo interesujący. W centralnej jego części znajduje się ratusz, który powstał w połowie XIX wieku po zburzeniu poprzedniego, z którego pozostała tylko Wieża Targowa z przełomu XV i XVI wieku. W sporej części w pierzejach rynku zamiast pięknych kamienic znajdujemy współczesne zabudowania, co niestety wynika ze sporych zniszczeń miasta w wyniku działań wojennych.
W Centrum Aktywizacji Społecznej KARMEL, gdzie mieści się między innymi Punkt Informacji Turystycznej, Strzegomskie Centrum Kultury i Izba Tradycji Strzegomskiej mogliśmy odpocząć chwilę przy kawie lub herbacie oraz zwiedzić Muzeum Ziemi Strzegomskiej. Następnie udaliśmy się do parku miejskiego, gdzie zobaczyliśmy pomnik księżnej Anny, żony Henryka Brodatego, który wzniesiony został w 2007 r. w 765 rocznicę nadania praw miejskich dla miasta Strzegomia. Strzegom dzisiaj to „Granitowe serce Polski". Koniecznie musieliśmy zobaczyć to serce z kamienia. Pomysł stworzenia rzeźby serca narodził się podczas pleneru rzeźbiarskiego – opowiada Ewa Solima. Miasto udekorowane jest wspaniałymi rzeźbami kamiennymi. Brakowało jedynie serca, symbolizującego miejsca, skąd pochodzi nasz granit. Rzeźba powstała z dużego monolitu o wymiarach 2,20 m wysokości i 3 m szerokości. W sześcianie zostało wycięte serce, które wyłania się z dużej bryły kamienia. Surową szarość granitu przełamałam kolorami: niebieskim, żółtym, czerwonym, czarnym oraz białym. Są to kolory naszego herbu, który również zamieściłam po obu stronach rzeźby. Finezyjne napisy „Strzegom”, pisane różnymi czcionkami sprawiają, że granit jest bardziej delikatny, subtelny i nie kojarzy się tylko z szarymi nagrobkami, kostką brukową czy krawężnikami. Granit to przede wszystkim wspaniały materiał na pomniki, rzeźby, mozaiki.
Na pewno Strzegom zostanie w naszej pamięci jako miasto z zachowanym układem komunikacyjnym i urbanistycznym, ze starymi kamienicami, strzelistą bryłą bazyliki czy innymi zabytkami, które same w sobie stanowią składnik tożsamości, będąc jednocześnie łącznikami z przeszłością. A granit, jako szlachetny i trwały budulec dał asumpt do ekspozycji oczywistego faktu tworzącego lokalną tradycję.
Alicja Mikulska
Powrót do Wydarzenia 2024
