Recital fortepianowy – Romantyczność…
Program:
Franz Schubert - Sonata A-dur, D. 664. (23′)
Robert Schumann - Kinderszenen / Sceny Dziecięce op. 15.
Fryderyk Chopin - Mazurki op. 59, Walce op. 64, Polonez As-dur op. 53 „Heroiczny”.
Wykonawca:
Ivan Shemchuk – fortepian (laureat II Nagrody Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej).
20 kwietnia 2024 r. wybraliśmy się do Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu na recital fortepianowy pt „Romantyczność". Romantyzm w muzyce zaczął się rodzić już w twórczości Beethovena. Po rewolucji francuskiej w całej Europie zaczęły zachodzić zmiany o przełomowym znaczeniu. Najwyższym celem romantycznych kompozytorów było oddawanie uczuć za pomocą środków muzycznych. Inne idee romantyczne to: narodowość, historycyzm, fantastyka (baśniowość). To również Sztuka dla sztuki - co znaczyło, że muzyka przestała być pisana i komponowana na życzenie, ale wtedy kiedy muzyk miał natchnienie i chciał przekazać własną wypowiedź, wyraz jego idei. Miał powrócić do natury, do dawnych wierzeń ludowych i korzeni kultury jego narodu. Sztuka totalna - co znaczyło, że muzyka miała przemawiać do odbiorcy różnymi środkami wyrazu jednocześnie (np. barwą, słowem, dźwiękiem), by w jak najbogatszy i najszerszy sposób wyrazić uczucia człowieka.
Pani Krystyna Swoboda - kierownik Działu Organizacji i Promocji Imprez była cały czas na widowni i jak zwykle interesująco opowiedziała o trzech wybitnych kompozytorach romantycznych, jak i o młodym artyście ukraińskim Ivanie Shemchuku, który wzbudził w nas zachwyt i podziw wykonując utwory Franza Schuberta, Roberta Schumana i Fryderyka Chopina. Shemchuk często koncertował na Ukrainie i w Polsce oraz Słowacji, Danii, Włoszech, Rosji, Czechach, Litwie, Mołdawii i Rumunii. Jest on laureatem międzynarodowych konkursów pianistycznych (Sanok 2014, Kopenhaga 2014, Moskwa 2015, Jekaterynburg 2015, Druskienniki 2015, Praga).
Franz Peter Schubert (ur. 31 stycznia 1797 w Himmelpfortgrund, zm. 19 listopada 1828 w Wiedniu) – austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce. Miał zaledwie 31 lat i w tym krótkim czasie był bardzo produktywny. Pozostawił po sobie ponad 600 pieśni, muzykę chóralną, uwertury i symfonie. Sam o sobie mówił „przyszedł na świat tylko po to, by komponować i nic więcej”. Jego arcydziełem było 600 pieśni, w których zamienił poezję na muzykę. Otwierająca recital Sonata A–dur, najkrótsza z jego sonat fortepianowych została napisana wśród idyllicznych krajobrazów Górnej Austrii. Stanowi ona portret młodego zakochanego kompozytora. Muzyka ta opowiedziała mi (myślę, że i nam) więcej o młodzieńczej miłości niż tysiące słów. Dała nam radość i naładowała pozytywną energią.
Robert Schumann (ur. 8 czerwca 1810 w Zwickau, zm. 29 lipca 1856 w Endenich) – niemiecki kompozytor, krytyk muzyczny i autor artykułów poświęconych muzyce. Uznawany za jednego z najbardziej wpływowych twórców epoki romantyzmu. Schumann komponował szybko, pracując bardzo intensywnymi, krótkimi zrywami. Silny wpływ na jego muzykę wywarła fascynacja literaturą piękną - utworami Goethego i Eichendorfa a także techniką wybitnych wirtuozów jego czasów - Moschelesa, Mendelssohna, Liszta, Paganiniego. Mimo obecności w jego kompozycjach licznych cytatów z cudzych utworów, muzyka Schumanna ma charakter bardzo osobisty, intymny.
Kinderszenen, tytuł tłumaczony na polski jako Sceny dziecięce, to zbiór 13 miniatur na fortepian napisanych przez Schumanna w 1838 r. Choć początkowo kompozytor napisał 30 utworów, które zamierzał umieścić w tym zbiorze, to ostatecznie wybrał zaledwie 13 z nich. W dużej mierze przez swoje miniatury fortepianowe „Marzenie" ze Scen dziecięcych do dziś pozostaje prawdziwym hitem muzyki klasycznej i na trwale zapisał się kompozytor w historii muzyki i kultury.
Sceny dziecięce – krótkie, tkliwe i szczęśliwe, jak nasza przyszłość – pisał Schumann do Klary, zanim się jeszcze pobrali. Jej bowiem jako pierwszej przesłał nuty do tych miniatur. Chyba nie można piękniej wyrazić swoich intencji. A my słuchaliśmy tych wspaniałych miniatur przesyconych radością, niepokojem, różnorodnych pod względem nastroju w wielkim skupieniu. Ten cykl drobnych utworów intencjonalnie nie wymaga pianistycznej wirtuozerii ale Ivan Shemchuk oczarował nas swoją grą dostarczając niezapomnianych wzruszeń.
Fryderyk Franciszek Chopin (ur. 22 lutego lub 1 marca 1810 w Żelazowej Woli, zm. 17 października 1849 w Paryżu) – polski kompozytor i pianista. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów romantycznych, a także za jednego z najważniejszych polskich kompozytorów w historii. Był jednym z najsłynniejszych pianistów swoich czasów, często nazywany poetą fortepianu. O jego wielkości niech świadczą poniższe wypowiedzi innych wielkich i znanych artystów:
- Robert Schuman był jednym z pierwszych krytyków muzycznych, jacy docenili talent Fryderyka Chopina. „Czapki z głów, panowie, oto geniusz” – napisał w 7 grudnia 1831 roku na łamach Allgemeine Musikalische Zeitung po koncercie, na którym Chopin zagrał swoje Wariacje B-dur na temat „Là ci darem la mano” z „Don Giovanniego” Mozarta. W 1836 roku na łamach „Neue Zeitschrift für Musik” napisał: Gdyby potężny samowładny monarcha z północy wiedział, jak niebezpieczny wróg grozi mu w dziełach Chopina, w prostych melodiach jego mazurków, zabroniłby tej muzyki. Dzieła Chopina to armaty ukryte w kwiatach.
- Ignacy Jan Paderewski powiedział w setną rocznicę urodzin Chopina: Zabraniano nam Słowackiego, Krasińskiego, Mickiewicza. Nie zabroniono nam Chopina. A jednak w Chopinie tkwi wszystko, czego nam wzbraniano: barwne kontusze, pasy złotem lite, posępne czamarki, krakowskie rogatywki, szlacheckich brzęk szabel, naszych kos chłopskich połyski, jęk piersi zranionej, bunt spętanego ducha, krzyże cmentarne, przydrożne wiejskie kościółki, modlitwy serc stroskanych, niewoli ból, wolności żal, tyranów przekleństwo i zwycięstwa radosna pieśń [...].
- Cyprian Kamil Norwid zamieścił nekrolog w „Dzienniku Polskim”: Rodem Warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel Fryderyk Chopin, zszedł z tego świata [...].
Recital fortepianowy zakończyły mazurki op.59, walce op. 54 i polonez As–dur op.53 zwany „Heroiczny". Mazurki rozpoczęły się prosto i refleksyjnie. O walcach Chopina mówi się, że są to tańce duszy a nie ciała. Ich ruchliwe rytmy, beztroskie melodie, świetna, pełna kokieterii atmosfera spowodowała, że słuchaliśmy ich z radością. Koncert zakończył najbardziej znany Polonez As-Dur, ze względu na swój majestat zwany „Heroicznym”. Przeznaczony w większym stopniu do słuchania niż tańca, zwraca uwagę swoim wigorem i żywiołowością. Jest to jedna z najbardziej znanych kompozycji Chopina uznawana jest także za najbardziej „polską”.
Chopin był bardem, rapsodem, duchem i duszą fortepianu. Tragizm, romantyzm, liryzm, bohaterstwo, dramat, fantazja, uduchowienie, słodycz, marzenie, świetność, wielkość, skromność — wszystkie możliwe uczucia zawarte są w jego utworach i wszystkie śpiewa jego instrument.
Po koncercie czuliśmy się uduchowieni, rozmarzeni, liryczni, jednocześnie trochę smutni po skończonej uczcie duchowej. Ivana Shemchuka nagrodziliśmy brawami na stojąco. W podniosłym nastroju wróciliśmy do domu.
Alicja Mikulska
• A. Einstein Muzyka w epoce romantyzmu, Kraków, PWM 1983.
• S. Jarociński Ideologie romantyczne, Kraków, PWM 1979
• D. Gwizdalanka Historia muzyki 2, Kraków (PWM) 2006, s. 199–204.
Powrót do Wydarzenia 2024
