Lokalne Dukaty
Dukat - złota lub srebrna moneta używana była w Europie jako środek płatniczy od późnego średniowiecza do początków XX wieku. Według niektórych źródeł określenie to należy ograniczyć jedynie do złotej monety europejskiej o masie 3,5 grama, której pierwowzorem był zloty floren bity we Florencji od 1252 roku. W roku 1330 król polski Władysław Łokietek wypuścił w obieg pierwsze polskie złote monety (floreny). Złote dukaty jako środek płatniczy nie przetrwały. Dziś mamy złotówkę i sporą inflację. Artur Oppman polski poeta w latach 1901-1905 napisał "Nie dukat paniczu daje szczęście ino praca i zdrowie." (Legenda warszawska "Złota Kaczka").
Czy całkiem pogodziliśmy się z tym że nie ma dukatów? Otóż nie. Trzynastego grudnia w bibliotece miejskiej na zaproszenie Towarzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżoniowskiej odwiedził nas Pan Sławomir Idziorek kolekcjoner i znawca dukatów lokalnych. Mieliśmy okazję posłuchać, obejrzeć i dotknąć dukatów z jego kolekcji. Cóż to znaczy dukaty lokalne? Nie są to środki pieniężne, stanowią rodzaj bonu towarowego emitowanego przez miasta i gminy i służą głównie upamiętnianiu ważnych wydarzeń w życiu społeczności lokalnej. Polacy pokochali lokalne złote dukaty i tak kolejne polskie miasta chcą się pochwalić swoimi dukatami. Mennica oraz niektóre warsztaty rzemieślnicze wybijają ich miliony sztuk i są nie lada gratką dla kolekcjonerów i turystów. Zaraz po emisji lokalne dukaty rozchodzą się jak przysłowiowe świeże bułeczki, a ich ceny na aukcjach internetowych są coraz wyższe. Każdy dukat posiada nominał i można go wymienić na usługi lub towary w wielu punktach na terenie miejscowości emitenta.
Pierwszy dukat został wyemitowany w 2006 roku przez gminę Jastarnia dla upamiętnienia 75-lecia jej istnienia. Zgodnie z kaszubską tradycją nazwano go merkiem. Merki to prastare symboliczne znaki, jakimi niepiśmienni rybacy oznaczali swoje łodzie i przedmioty codziennego użytku. Wg opinii rzecznika Mennicy Polskiej zainteresowanie lokalnymi dukatami bije rekordy. Należy pamiętać że nominały dukatów muszą różnić się od monet obiegowych a więc może to być 3,4,6,7. Zdarzyły się 5 prezentujące faunę nadodrza ale w minimalnej ilości i jedyny raz. W Krakowie wyemitowano dukat z lajkonikiem i smokiem wawelskim. We Wrocławiu "4krajcary" i "7dukatów" W Mrągowie gdzie odbywa się piknik country dukat z kapeluszem kowbojskim. W Kątach Rybackich dukaty mają wizerunek kormorana i czapli, w Mielnie dukat ozdobiony jest latarnią morską i morsem. W Głogowie "4Głogi", w Stroniu Śląskim "4Stroniaki", w Lubaniu "4Lubany", w Bogatyni "4Bogatynki", w Międzylesiu "3Wilki", w Nowej Rudzie "3Rudy", w Stroniu Śląskim "3Misie". Można by wymieniać bez końca, wyemitowano np. komplet 5 dukatów "Uzdrowiska" Kotliny Kłodzkiej. Warto jednak wspomnieć o dukacie "4Krzemienie 1Laborec" wyemitowanego przez gminę Komańcza. Ponieważ przez blisko pół tysiąca lat gmina leżała na szlaku handlowym prowadzącym na Słowację. Gminy polska i słowacka postanowiły wybić jedyny w swoim rodzaju dukat posiadający dwa awersy, dwie nazwy, i dwa nominały (4Krzemienie i 1Laborec). Zabawne i kolorowe są dukaty Rzeszowa z Jackiem i Agatką. Pojawiły się również dukaty z oczkami z kamieni szlachetnych szmaragdem, granatem, rubinem. Mogliśmy je obejrzeć ponieważ są w kolekcji Pana Sławomira.
Na koniec moich obserwacyjnych wywodów najważniejszy smaczek. Nasze miasto Dzierżoniów, w którym wszyscy czujemy się jak w domu też oczywiście posiada swoje dukaty. Niespodzianką dla turystów jest mennica w wieży ratuszowej, gdzie w dawnym lochu turyści mogą poznać średniowieczną historię miasta i sposób wybijania pamiątkowych dukatów. Można sobie wybić kopię Halerza z 1352 roku oraz dukat z ratuszem na awersie i herbem miasta na rewersie. Dzierżoniów już od średniowiecza posiada przywilej wybijania monet nadany przez Bolka II w 1352r. Dukat lokalny to "4Dzierżonie" wydany z okazji 750 - lecia miasta (mosiądz z tampondrukiem) rok emisji 2012. Jest to uzupełnienie bitego wcześniej w roku 2008 dukata "40 Dzierżoni" wykonanego ze srebra z herbem i napisem na otoku 750 lat Lokacji Miasta Dzierżoniowa. Nasza najbliższa sąsiadka która pokusiła się o swój dukat to miasto Niemcza. W roku 2017 minęło 1000 lat od obrony Niemczy a w roku 2016 1050-lecie Chrztu Polski i z tej okazji wybito dukat z mosiądzu pokryty 24-karatowym złotem.
Pewnie nasze portfele wciąż nie są takie pełne jakbyśmy chcieli i fajnie byłoby mieć jakąś dodatkową sakiewkę z dukatami. Po ostatnim wykładzie przybyło nam sporo wiedzy o dukatach, które wciąż stanowią symbol bogactwa. Pomimo tego że dukaty, nie są już walutą obiegową chcielibyśmy je mieć - kolekcjonujmy.
Irena Kowal
