Skrzypek Na Dachu - Musical na podstawie oryginału Sholem Aleichem Stories, za zgodą Arnolda Perla.

Libretto: Joseph Stein

Muzyka: Jerry Bock

Teksty piosenek: Sheldon Harnick

Tekst polski: Antoni Marianowicz

  W dniu 5 listopada 2023 r. wybraliśmy się na Skrzypka na dachu (ang Fiddler on the Roof) – musical z muzyką Jerry’ego Bock, tekstem Sheldona Harnicka i librettem Josepha Steina do  Kinotetru  „ZBYSZEK„ w Dzierżoniowie. Przedstawiona historia jest luźno oparta na cyklu powieści i opowiadań Szolema Alejchema (żydowskiego pisarza pochodzącego z Ukrainy) i osadzona w realiach strefy osiedlenia carskiej Rosji w fikcyjnej wsi Anatewka na początku XX wieku. Głównym bohaterem jest Tewje mleczarz, ojciec pięciu córek, który próbuje chronić żydowskie tradycje religijne i kulturowe w szybko zmieniającym się świecie pod wpływem zmian obyczajowych i politycznych. To jeden z najbardziej znanych musicali amerykańskich, cieszący się niezmiennie ogromnym powodzeniem na całym świecie.

  Oryginalna produkcja na Broadwayu, mająca premierę w 1964 roku, jako pierwszy musical w historii przekroczyła 3000 przedstawień będąc na afiszu przez prawie 10 lat. Przedstawienie zdobyło dziewięć nagród Tony, zaowocowało pięcioma wznowieniami na Broadwayu, adaptacją filmową z 1971 roku, kilkudziesięcioma wystawieniami w Polsce oraz dziesiątkami adaptacji w innych językach. Jednak eksplozję światowej popularności spowodowała słynna filmowa wersja z Chaimem Topolem w roli Tewiego - Mleczarza. Jak mogliśmy przeczytać na plakacie o tym wydarzeniu porównanie filmu i spektaklu jest nieuniknione. Ale  rewelacyjny zespół Teatru z Czeskiego Cieszyna - Scena Polska  wystawił  "prawdziwe cudo"! Jak dotąd niewiele polskich teatrów dramatycznych zmierzyło się z tym legendarnym musicalem. Zwykle zaporę stanowią wysokie koszty wystawienia. Ponad 30 aktorów na scenie! Balet i śpiew na żywo!

Wspólny projekt z okazji jubileuszowego 70. sezonu Sceny Polskiej i jubileuszowego 75. sezonu Sceny Czeskiej Teatru Cieszyńskiego  zrealizowali:

Reżyseria: Petr Kracik

Scenografia: Jaroslav Milfajt

Kostiumy: Marta Roszkopfová

Korepetycje muzyczne: Andrzej Molin

Współpraca muzyczna: Zbigniew Siwek

Choreografia: Gabriela Klusáková

  Perypetie rodziny mleczarza Tewiego  przedstawione zostały  – raz z humorem, raz przez łzy – na tle losów dwóch społeczności zamieszkujących rosyjską wioskę Anatewka. Rosjanie i Żydzi współistnieją tu, starając się nie wchodzić sobie w drogę. Pełna ujmującej pogody i optymizmu postawa życiowa głównego bohatera zabarwia tę liryczną i piękną opowieść filozoficzną nutą rozważań o podstawowych wartościach życia i znaczeniu tradycji. To także swoisty obraz przemian, upadania tradycji i odwiecznej konfrontacji pokoleń. Na powodzenie musicalu wpłynął też fakt, że zawiera on wiele moralnych i humanistycznych prawd, przemawiających do wszystkich ludzi i w każdym czasie. Temat "Skrzypka" okazuje się dzisiaj na nowo aktualny. Mówi o sile tradycji, miłości, rodzinie i potrzebie tolerancji oraz szacunku do drugiego człowieka. Realizacja Teatru z Czeskiego Cieszyna rozśmiesza i jednocześnie chwyta za serce.

  W tym  muzycznym przedstawieniu nie brakuje humoru żydowskiego i charakterystycznych dla kultury żydowskiej zwyczajów. W Polsce niemal wszystkie teatry muzyczne podejmowały się wystawienia tego musicalu a przeboje jak choćby tytułowy Gdybym był bogaczem… weszły na stałe do repertuaru śpiewaków operowych i zawsze z entuzjazmem przyjmowane są przez publiczność. Nie mniej piękne i wzruszające są To świt, to noc, Kwiatku mój, czy też finałowa Anatewka.

  Główny bohater, ojciec pięciu córek, zmaga się z codziennością, prowadząc filozoficzne rozmowy z Bogiem. Dzięki nim odnajduje radość życia i nie traci nadziei na lepsze jutro. Bo przecież „skoro jest tak źle, że nie może być już gorzej, to może być już tylko lepiej”. Czyż Tewje nie jest podobny do każdego z nas, kiedy zamartwia się nad swoim ubogim życiem i marzy o bogactwie? Któż z nas nie potrafi zanucić kultowej piosenki z musicalu „Gdybym był bogaczem”? Piękna gra aktorów, wspaniałe śpiewy i choreografia. To wszystko zachwyciło.

  Byłam ciekawa jak "Skrzypka na dachu" można przedstawić na naszej scenie. Większość z nas znała przecież amerykański musical filmowy z  1971 roku w reżyserii Normana Jewisona.. Ale nie zawiedliśmy się. Brawa po poszczególnych partiach piosenek świadczyły o sporych emocjach. Na  zakończenie podziękowaliśmy  naszym artystom na stojąco.  Przedstawienie warte było obejrzenia.

Alicja Mikulska

Bibliografia

• Daniel Wyszogrodzki: Ale Musicale! Złote Stulecie. Warszawa: Marginesy, 2018, s. 162–166. ISBN 978-83-65973-91-7