Wycieczka do Srebrnej Góry – 14 .09.2022r.
Zwiedzanie twierdzy srebrnogórskiej i ortu Ostróg
O godzinie 9 rano wyruszyliśmy do Srebrnej Góry. Celem naszym było zwiedzenie największej tego typu atrakcji w Polsce i największej tego typu budowli w Europie. Dojście z parkingu do twierdzy było pod górkę i dość wymagające dla nas. Wysiłek wynagrodziło nam piękno przyrody. Historię twierdzy i fortu Ostróg przedstawili nam przewodnicy umundurowani w historyczne mundury. Pani przewodniczka Ewa ubrana była w mundur markietanki przedstawiła historię powstania twierdzy. Pan przewodnik Maksymilian ubrany w mundur adiutanta polskiego oficera opowiedział o forcie Spitzberg-Ostróg.
Twierdza srebrnogórska powstała w XVIII w. wg projektu pruskiego inżyniera Ludwika Wilhelma Reglera za czasów panowania Fryderyka Wielkiego. Miała ona zabezpieczyć militarnie Śląsk zdobyty przez Prusy w 1740 r. Twierdza składa się z 6 fortów. Budowa całego zespołu przez 4 do 4,5 tys. robotników trwała 12 lat (1765 – 1777), a jej koszt wyniósł 1 668 000 talarów. Dla porównania żołd żołnierza wynosił miesięcznie 2 talary. Lata świetności trwały do 1800 roku, kiedy to zmarł Fryderyk Wilhelm II - jeden z największych jej zwolenników.
Pierwszym i jedynym sprawdzianem dla obronności fortyfikacji było oblężenie przez wojska napoleońskie podczas wojny Prus z Francją (1806 – 1807) Bawarczycy i Wirtemberczycy próbowali szturmem zdobyć Srebrną Górę. Twierdza nie została zajęta, ponieważ 9 lipca 1807 r. podpisano pokój w Tylży kończący wojnę.
W latach 1830 – 1848 twierdzę wykorzystywano jako więzienie dla działaczy ruchu „Młodych Niemców". W 1860 r. wydano rozkaz likwidacji przestarzałej już twierdzy. Ostatni żołnierze opuścili ją w 1867 r. Przez kilka następnych lat fortyfikacje służyły jako poligon doświadczalny do prób artylerii i materiałów wybuchowych. Donjon – największy w Europie – składa się z 4 połączonych kurtynami wież o średnicy 60 m i murach 12-metrowej grubości każdy. Donjon to najprościej mówiąc ostatni bastion. W jego czeluściach umieszczono kazamaty dla wojska, które miało bronić wzgórza za cenę życia. Warto wiedzieć, że pobyt w murach twierdzy nie był komfortowy. Zimno, wilgotno i ponuro, a do tego kary na każdym kroku. No i służba trwająca minimum 20 lat.
W II połowie XIX wieku zaczęto dostrzegać korzyści płynące z turystyki i rekreacji. Władze pruskie nakazały zaprzestać niszczenia twierdzy i uczynić z niej atrakcje dla przyjezdnych. Na początku XX wieku dojazd do znajdującej się między fortami Przełęczy Srebrnej umożliwiła zębata Kolej Sowiogórska. Po I wojnie światowej główny fort odremontowano i urządzono w jego wnętrzu restaurację „ Donjon". Dynamiczny rozwój srebrnogórskiej turystyki przerwała II wojna światowa.
O forcie Spitzberg – Ostróg opowiedział nam już przewodnik Maksymilian.
Fort Ostróg to jedna z budowli, które składały się na całą Twierdzę Srebrnogórską. W pierwotnym przeznaczeniu jej zadaniem była ochrona lewej strony przełęczy i wypatrywanie ewentualnych najeźdźców. Po decyzji o likwidacji warowni fort zaczął podupadać. W czasie II wojny światowej był tam ośrodek szkolenia Hitlerjugend i oflag karny dla polskich oficerów (Oflag VIII B).
Więziono tu łącznie ponad 300 osób, w tym m.in. dowódcę Obrony Wybrzeża z 1939 roku – kontradmirała Józefa Uruga oraz komandora Stefana Frankowskiego. Do historii przeszła śmiała ucieczka w nocy z 5 na 6 maja 1940 r. z Oflagu VIII B dziewięciu polskich oficerów (m.in. Tadeusza Jasickiego, Michała Niczki Jędrzeja Giertycha. Trzech z nich zdołało przedostać się do Nysy. Stamtąd przez Czechy, Słowację Węgry, Jugosławię i Turcję dotarli do Syrii, gdzie formowała się Brygada Strzelców Karpackich (walczyli w Libii pod Tobrukiem). Pozostałych sześciu (grupę Niczki i Giertycha) schwytano.
Lata powojenne przyniosły postępującą dewastację twierdzy, złupionej wcześniej przez wojska radzieckie. Dopiero w 1965 roku PTTK i Komenda Dolnośląskiej Chorągwi ZHP podpisała porozumienie, na mocy którego uprzątnięto II Fort Rogowy i nadano mu nazwę „Harcerz”. Fort Ostróg uprzątnięto przy pomocy ówczesnego (1969) ministerstwa Górnictwa i przemianowano na Fort „Górnik”. W dniu 28 czerwca 1974 na terenie Fortu Donżon otwarto muzeum ciężkiej broni palnej.
Twierdza srebrnogórska została uznana za pomnik historii rozporządzeniem Prezydenta RP dnia 14 kwietnia 2004. Historia obozu jenieckiego na forcie Spitzberg - Ostróg była inspiracją do sporej części scenariusza kultowego filmu „Jak rozpętałem II wojnę światową”.
Teraz o naszych przewodnikach.
Ubiór stosowny do epoki i duże poczucie humoru, to wizytówka naszych przewodników. Opowiadali dzieje XVIII – wiecznego monumentu w profesjonalny sposób. Podróż w czasie z takimi ludźmi, dla których historia to prawdziwa pasja była i dla nas prawdziwą przygodą.
Alicja Mikulska
Powrót do Wydarzenia 2022
W galerii wykorzystano zdjęcia Władysława Woźniaka i państwa Szpalek.
