Gnejsowa Górka we Włókach
Sobotę 13 czerwca 2020 roku wielu z nas będzie długo pamiętać, bowiem po trzech miesiącach bezczynności w Towarzystwie spotkaliśmy się po raz pierwszy. Pandemia koronawirusa bardzo zmieniła nasze plany aktywności i odsunęła wiele z nich na przyszły rok.
Spacer z Dzierżoniowa do Włók i z powrotem był zaplanowany na powitanie wiosny w marcu. Powitaliśmy zatem lato i pogoda też była stosowna. Upał dał nam się nam we znaki, ale spotkanie miało znacznie więcej zalet. Spacer prowadziła Grażyna Biernat, co jakiś czas przystając, snuła opowiadanie co tu było lub o tym co widać na horyzoncie. Zwracając również uwagę na roślinność i zmiany, które zaszły w ostatnim czasie. Po godzinnym marszu dotarliśmy do celu czyli do niecki gnejsowej, choć jest to Wzgórze Krzyżowe zwane Gnejsową Górką. Warto przypomnieć, że gnejsy są skałami pospolitymi i szeroko rozpowszechnionymi we wszystkich rejonach Ziemi. Ich barwa bywa biała, szara, czerwona, zielonawa, niebieskawa, szara lub czarna, bardzo często jest pstra. Zależy ona od tego jakie zawierają minerały. Gnejs jest zwykle skałą niezbyt wytrzymałą, bardziej podatną na uszkodzenia mechaniczne od jego formy wyjściowej. Zastosowanie to głównie kamień budowlany i drogowy. Pierwsze wrażenie bardzo pozytywne, teren uporządkowany i zagospodarowany, przyjazny dla turysty Stoliki, ławki,pomosty, mostki wkoło odkryte skały, mini plaża z żółtym piaskiem, rechot żab w stawie, sitowie, kwiaty i dzikie czereśnie. Dużą niespodzianką dla nas był przyjazd byłego sołtysa Włók Marcina Pięta który był jednym z inicjatorów zmian w tym miejscu. Przywiózł szereg tablic poglądowych jak to miejsce wyglądało przed zagospodarowaniem oraz o tym opowiedział. A oto jego relacja z naszego spotkania...
"13 czerwca br. na terenie Gnejsowej Górki we Włókach miałem przyjemność powitać prawie czterdziestoosobową grupę Towarzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżoniowskiej. Bardzo się cieszę, że kolejnym osobom mogłem przybliżyć historię tego miejsca oraz opowiedzieć o przebiegu prac modernizacyjnych, które miały miejsce w ostatnich latach.
Na samym początku wspomniałem, że Gnejsowa Górka to nieczynny poniemiecki kamieniołom, który chroniony jest jako pomnik przyrody nieożywionej. Przez wiele lat systematycznie ulegał dużej degradacji ze względu na wywożony tam gruz, śmieci czy jak również porost drzew i krzewów samosiejek. W swojej wypowiedzi wskazałem, że od początku 2016 roku rozpoczęły się intensywne prace zmierzające do przywrócenia temu miejscu jego wyjątkowego charakteru. Obejmowały one przede wszystkim uporządkowanie tego terenu poprzez usunięcie zbędnej roślinności w postaci już wcześniej wspomnianych drzew i krzewów samosiejek. Równolegle trwały też prace nad stworzeniem optymalnej koncepcji do zagospodarowania „Gnejsów”. Pomocą w ich opracowaniu służyli m.in. polsko-chińscy studenci z Uniwersytetu Przyrodniczego z Wrocławia, którzy 7 kwietnia 2016 roku odwiedzili Włóki.
Podczas sobotniego spotkania podkreśliłem, że podjęte na wiosnę 2016 roku prace porządkowe pozwoliły na dokonanie wyboru najbardziej efektywnej koncepcji zagospodarowania tego miejsca. Tym samym plan prac na 2017 rok został podzielony na dwa etapy. Pierwszy z nich skupił się na pracy ciężkim sprzętem dzięki któremu usunęliśmy gruz, śmieci, korzenie oraz wyczyściliśmy stawy z namułu. Kolejne prace wykonywane były już przez mieszkańców i pracowników interwencyjnych dotyczyły one wyrównania terenu oraz oczyszczenia okopów, które pochodzą z lat 1944-45. Natomiast drugi etap obejmował zadania inwestycyjne do których należy zaliczyć zabezpieczenie miejsc szczególnie niebezpiecznych, czyli urwisk, a następnie budowę ścieżki przyrodniczej, która szerzej opisywałaby wyjątkowe tekstury migmatytów skał gnejsowych. Istotne było również ponowne oczyszczenie wody w stawach oraz wykonanie kilku mniejszych prac technicznych, nie mówiąc o bieżącym utrzymaniu terenów zielonych, co czyniłem wraz z m.in. pracownikami interwencyjnymi Gminy Dzierżoniów. Zwieńczeniem intensywnego roku prac było zamontowanie pięciu tablic do ścieżki krajobrazowo-przyrodniczej. Było to możliwe dzięki pozyskaniu środków finansowych z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Właśnie takie wsparcie pozwoliło nam, jako wnioskodawcą zaprezentować walory krajobrazowo-przyrodnicze tego miejsca. I tutaj już sami mogliście Państwo zobaczyć piękny widok m.in. na Wzgórza Kiełczyńskie, Masyw Ślęży, Góry Sowie czy okoliczne miejscowości. Jednak moim celem przy zagospodarowaniu Gnejsowej Górki było utworzenie ścieżki geoturystycznej składającej się z 13 stanowisk geologicznych. To właśnie w różnych miejscach dawnego wyrobiska mogliście Państwo odnaleźć bogactwo odmian teksturalnych migmatytów – skał, które powstały w procesie częściowego przetopienia gnejsów. Utworzona ścieżka geoedukacyjna identyfikuje skały oraz opisuje procesy geologiczne, w wyniku których zawdzięczają one obecny wygląd. Dodam, że ze względu na widoczny w tych skałach bogaty zapis historii rozwoju masywu Gór Sowich, a co za tym idzie także rozwoju Sudetów, kamieniołom we Włókach jest wyjątkowym miejscem w skali regionu i oczywiście również lokalną perełką. Tutaj wspomnę autorów ścieżki, którymi są: prof. Teresa Oberc-Dziedzic i dr Stanisław Madej z Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego.
Dodam, że efektem prowadzonych prac na terenie Gnejsowej Górki we Włókach była wizyta w lipcu 2019 roku komisji z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Odbyła się ona w ramach zgłoszenia przez Urząd Gminy Dzierżoniów tego miejsca do konkursu Piękna Wieś Dolnośląska w kategorii najlepsze przedsięwzięcie odnowy wsi. To właśnie wtedy miałem możliwość prezentacji tego obiektu, wspomnienia jego historii oraz o kulisach jego metamorfozy. Do tych najważniejszych aspektów zaliczyłem powstanie ścieżki edukacyjnej, krajobrazowej i przyrodniczej. Dodatkowo właśnie w 2019 roku została zakończona realizacja zadania w ramach projektu grantowego. Jedno właśnie z tych zadań pn. Zagospodarowanie terenu rekreacyjnego "Gnejsy we Włókach", wraz z partnerami społecznymi i gospodarczymi realizowało Stowarzyszenie "Wzgórza Kiełczyńskie" a kwota pomocy wyniosła 48800 zł. W ramach tych prac powstał pomost, kładka, ławki, ławo-stoły, ścieżka zdrowia oraz kosze na śmieci. Całość wydarzenia uświetniła swoją obecnością grupa studentów geologii z Uniwersytetu Wrocławskiego pod przewodnictwem dra Stanisława Madeja. Wydarzenie zakończyliśmy wspólnym obiadem. Na pamiątkę przybyłym gościom i komisji konkursowej wręczyłem specjalnie wykonane na tę okazję zegary.
Miły dla mnie moment nastąpił 8 sierpnia 2019 roku kiedy Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego ogłosił wyniki w konkursie Piękna Wieś Dolnośląska 2019. W kategorii na najlepsze przedsięwzięcie odnowy wsi zwycięzcą została „moja” Gnejsowa Górka we Włókach. Tym sam komisja powołana przez organizatora konkursu dostrzegła ogrom wykonanej pracy w niezwykłe zagospodarowanie tego miejsca. Zwycięstwo w tej kategorii bardzo mocno wierzyłem od momentu wizyty komisji konkursowej. Z perspektywy tych ponad trzech lat cieszę się, że wspólnymi siłami przy niewielkim budżecie udało się osiągnąć zagospodarowanie miejsca, które jest „lokalną perełką” zauważoną na Dolnym Śląsku i w skali kraju. Początki jak zawsze bywały ciężkie, ale ostateczny wynik rekompensuje wszystkie trudności! Finałowa gala w Opawie była podsumowaniem XI edycji Konkursu Piękna Wieś Dolnośląska. Mi przypadła przyjemność stać na czele naszej sołeckiej delegacji i odebrać z rąk marszałka Województwa Dolnośląskiego główną nagrodę w kategorii „Najlepsze przedsięwzięcie odnowy wsi”, która tylko potwierdza, że upór, determinacja, konsekwencja oraz serce włożone podczas prac na Gnejsowej Górce we Włókach przyniosły duży sukces. Z perspektywy tych ponad trzech lat cieszę się, że wspólnymi siłami przy niewielkim budżecie udało się osiągnąć zagospodarowanie miejsca, które jest „lokalną perełką” zauważoną na Dolnym Śląsku i w skali kraju. Warto podkreślić, że podczas ostatniego wrześniowego V Ogólnopolskiego Forum Geo-Produkt w Zabrzu nasza „Górka” była stawiana za wzór w zaangażowaniu społeczności lokalnych w udostępnianiu i utrzymywaniu geostanowisk. W tym miejscu już jako były sołtys wsi Włóki oraz główny inicjator zagospodarowania Gnejsowej Górki we Włókach pragnę podziękować wielu instytucjom i osobom za ich wsparcie oraz pomoc. Odbiór nagrody w Opawie był też symbolicznym zwieńczeniem adaptacji tego terenu.
Pozdrawiam serdecznie Marcin Pięt"
Następnie spacerując po wyznaczonych ścieżkach edukacyjnych, krajobrazowych i przyrodniczej spędziliśmy kolejne godziny, po czym wróciliśmy do domów tą samą drogą. W sumie przeszliśmy ok 10 km i w ten sposób zrealizowaliśmy również jedno z działań ujętych w projekcie „Dbam o zdrowie”, który uzyskał dofinansowanie z powiatu dzierżoniowskiego.
ZM
W galerii wykorzystano zdjęcia Lidii Szpalek
