Wulkany w Układzie Słonecznym

„Wulkany w Układzie Słonecznym'' to temat wykładu, który przeprowadził profesor Andrzej Pigulski z Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Spotkanie zorganizowało Towarzystwo Oświatowe Ziemi Dzierżoniowskiej dla licznie przybyłych osób zainteresowanych tą tematyką w dniu 17 maja 2018 r. Profesor Andrzej Pigulski jest astronomem z wykształcenia, a dogłębna znajomość tematyki związanej z wulkanami jest wynikiem jego wielkiej  pasji i zainteresowania tymi zjawiskami.
Wykład zaczął od odpowiedzi na pytanie czym są wulkany i jak powstają, pokazał na zdjęciach jak tworzy się góra w kształcie stożka, usypana w ziemi, jak wygląda szczelina, którą wypływa magma, która staje się lawą na powierzchni i może wielokrotnie wybuchać. Omówił strukturę Ziemi, na którą składa się skorupa ziemska pokryta oceanami,górny płaszcz Ziemi, płaszcz Ziemi, jądro zewnętrzne i jądro wewnętrzne, podkreślił, że im głębiej tym goręcej, co powoduje procesy zachodzące w głębi Ziemi. Strukturę i procesy zachodzące w głębi Ziemi można poznać dzięki zjawisku trzęsienia Ziemi.
Wypowiedzi swoje ilustrował zdjęciami i filmami, na których pokazał obszary Ziemi usiane licznymi wulkanami oraz te najbardziej zagrożone ich wybuchami, podkreślił, że zjawiska te występują łącznie z trzęsieniami Ziemi. Takim obszarem jest Ocean Spokojny i gorące plamy tworzące łańcuch wysp,m.in. Galapagos, Indonezja,Bali  i Hawaje, które nazwał rajską wyspą i zarazem rajem dla wulkanologów.
Wulkany podzielił na 3 grupy: aktywne, uśpione (drzemiące), nieczynne. Wymienił wulkany aktywne w Europie, do nich należą, Wezuwiusz, Etna i Stromboli we Włoszech, w Japonii - Fuji, najwięcej wulkanów jest w Islandii, która jest nimi licznie usiana.
Jako niedawny przykład przypomniał wybuch wulkanu na Islandii 15 kwietnia 2010 roku, gdzie chmura dymów opanowała całą Europę zamykając przestrzeń powietrzną co uniemożliwiło loty samolotów i m.in. udział głów różnych państw w pogrzebie ofiar katastrofy smoleńskiej.
Zwrócił uwagę, że również w Polsce jest Kraina Wygasłych Wulkanów  pomiędzy Jaworem i Jelenią Górą na Dolnym Śląsku w rejonie Gór i Pogórza Kaczawskiego, obejmująca m.in. Ostrzycę Proboszczowską, Zamek Grodziec, Wielką Górę koło Złotoryi.
Następnie wskazał jak wielkie zagrożenia niesie za sobą wybuch wulkanu, lawa niszczy wszystko, szybko spadające popioły pochłaniają ludzi i cały ich dorobek. Jako przykład podał wybuch wulkanu w 1815 roku w Indonezji, który spowodował bezpośrednią śmierć 12 tysięcy ludzi, a w następstwie  brak lata, co spowodowało klęskę nieurodzaju i głód, w wyniku którego zginęło 70 tysięcy ludzi i wywołało klęskę głodu w Chinach.
W kolejnej części wykładu omówił występowanie wulkanów na innych planetach takich jak: Merkury, Wenus i Mars oraz na najbliższym ciele niebieskim jakim jest Księżyc. Poinformował zebranych, że brak jest jednoznacznych dowodów, szczególnie na Merkurym, gdzie badania były i są bardzo utrudnione, podobnie jest na Wenus, gdzie temperatura sięga 500 stopni Celsjusza a ciśnienie jest 100 razy większe niż na Ziemi.
Na zakończenie profesor odpowiedział na zadane przez uczestników pytania m.in. o Słońce, które nazwał jednym wielkim wulkanem z długim okresem życia przed sobą, bo 5 miliardami lat.
Wykład nagrodzony został brawami uczestników, nie tylko za interesującą treść, ale też przystępny  i obrazowy sposób omówienia tak trudnego tematu.

Alicja Kossowska

Powrót do Wydarzenia 2018